Güneşi Batmayan İmparatorluğu Neden Öteki Avrupalı Milletler Kuramadı?

Güneşi Batmayan İmparatorluğu neden Fransızlar, Hollandalılar veya İspanyollar değil de, Britanyalılar kurdu?
15. yüzyılın sonları ve 16. yüzyılın başlarında başlayan keşifler sömürgecilik yarışında, Portekizliler ve İspanyollar başı çekiyordu, öyle güçlüydüler ki, bütün dünyayı kendi aralarında paylaşmayı öngören anlaşmalar (Tordesillas gibi) imzalıyorlardı. Fakat bu devletler, 16. ve 17. yüzyıldan itibaren Fransa ve İngiltere'ye deniz hakimiyetinde bulundukları konumu kaptırdılar. 1588'de İngiliz-İspanyol deniz savaşı, Britanyalılar için bir dönüm noktasıydı, İspanyol Armadası bu savaşta bozguna uğramıştı. Fakat Britanyalıların önünde hala çok büyük rakipler bulunuyordu; Fransızlar, Hollandalılar ve Belçikalılar.
1649'da, iç savaşın muzaffer komutanı ve burjuva devrimci Oliver Cromwell, ülkedeki kral yanlısı feodal beyleri büyük oranda temizleyerek ülkede serbest rekabetin ve sermaye birikiminin önünü açtı. Böylece Britanya öteki devletlerden ekonomi konusunda daha elverişli bir konuma ulaştı. Fransa'da durum bunun tam tersiydi. 18. yüzyıl, Britanyalılar için ektiklerini biçme vaktiydi, 1763'te 7 yıl savaşlarından galip çıkarak Fransa'ya karşı üstünlük sağladılar, 1780-1784'te Hollanda, Britanyalılar tarafından ezici bir mağlubiyete uğratıldı. Bu sıralarda buharlı makine icat edilmiş, Britanya üretimi muazzam ölçüde artmıştı. Haliyle daha fazla pazar-sürüm alanları bulmak, daha fazla hammade kaynağı elegeçirmek zarureti doğuyordu. Tüm bunların sonucunda, 19. yüzyılın sonlarında İngilizler, güneşi batmayan imparatorluğu kurmayı başarmıştı. Napolyon'un iktidara gelmesiyle denizlerdeki konumunu geri kazanmak isteyen Fransızlar, Trafalgar (1805) deniz savaşında bir kez daha İngilizlere yenildiler ve İngilizler deniz hakimiyetini perçinlemiş oldu.
Bir diğer sebep, coğrafı konumları dolayısıyla Britanyalıların Avrupa'daki iç çekişmelerden uzak kalabilip kendi içinde istikrarını sağlamayı başarabilmiş olmasındaydı, diğer emperyalist sömürgeci devletler, birbirlerini Avrupa'da yiyip bitirirken, Britanya bunlardan az zararla ve hatta zararsız kurtulabiliyor, işgale uğramak tehlikesi ile karşı karşıya kalmıyordu.
Ayrıca İngilizler, gittikleri yerlerde, işlerini öteki ülkelerden daha iyi yürütüyor, yerli halkları, yerli yöneticileri daha kolay kandırıyor ve onların kültürlerine, geleneklerine dokunmuyorlardı, örneğin Fransızlar kadar zalim değillerdi. Hindistan örneğine bakacak olursak, buraya ilk kez Portekizliler gelmiş, daha sonra Hollandalılar, Fransızlar ve hatta Danimarkalılar dahi gelip koloniler kurmuşlardı. Fakat bunların arasında sivrilebilen ve diğer tüm sömürgeci devletleri buradan atıp burada kalabilen ve büyük Hindistan pastasının tamamını elde edenler Britanyalılar oldu.
Özetlemek gerekirse, şu sebeplerle Britanyalılar bu güce ulaştı:
1. Avrupa anakarasındaki çatışmalardan uzak kalabilmesi.
2. Burjuva Devrimi ile erken tanışarak feodal yapıları erken temizleyebilmesi
3. Sanayi devriminin burada başlaması
4. Sömürge yönetebilme yeteneği

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Almanlar Üstün Irk Mı?

Almanların tarih boyunca bilim ve felsefede böylesine büyük bir rol oynamış olma sebebi nedir? Gerek sosyal bilimlerde gerek doğa bilimlerinde tarih boyunca en büyük rolü oynamış milletin Almanlar olduğu ortadadır. Matematikte, kimyada, jeolojide, fizikte (Özellikle yakın dönemde modern fiziğin kurulmasına öncülük eden Einstein ve Max Planck) ve diğer birçok doğa biliminde olduğu gibi, sosyolojide, tarihte, psikolojide ve bilhassa felsefede tarih boyunca Almanların ve Alman üniversitelerinin kurduğu ekoller başı çekmiştir. (Bkz. Alman felsefesi) Cevap üstün ırk olmaları mı? Yoksa bilim ve felsefe dünyasında çığır açan insanların genelde Almanlar arasından çıkmasının bir tür tesadüf olduğunu mu söyleyebiliriz? Cevabı analizimiz süresince keşfedelim. Üniversiteler ve Rekabet Ortamı Kutsal Roma Germen İmparatorluğu, Şarlman tarafından 800'lerde temelleri atıldıktan ve 1. Otto tarafından kurulduğu 962 yılından itibaren parçalı ve devletçiklere bölünmüş y...
Devamı

Bertrand Russel Üzerine Denemeler

Russel insanları bilinçliliğe, rasyonelliğe ve kuşkuculuğa davet ederken atladığı bir şey vardı, kitleler bilinçli ve kuşkucu olamazlar, bilinçlilik kitleye özgü bir şey değildir, tek tek bireylere özgüdür. Fakat bu bireyler biraraya gelip kitleyi oluşturduklarında, Gustave Le Bon'un dediği gibi, farklı hücrelerin bir araya gelip eski özelliklerini kaybetmesi ve yeni özellikler gösteren bir canlı oluşturması gibi değişim geçirirler ve kitle psikolojisinin yasalarına teslim olurlar. O sebeple kitleselleşen dünyayı kuşkuculuğa ve akılcılığa davet etmek başarıyla sonuçlanmaz. Russel'ın ikinci hatası ise, insanların toplumsal/ekonomik/siyasi konumunun onların rasyonelitesini büyük oranda belirlemesinin, uzlaşının önünde engel teşkil ettiğini görememesidir. O sebeple, topluma öncelikle uzlaşmanın hakim olmasını beklemek boşa bir bekleyiştir. Toplum önce madddi değişimler geçirir, büyük olaylardan dersler alır, ondan sonra uzlaşı -olabilirse- hakim olur. Özetleyecek olursak, Russel...
Devamı

Stalingrad Savaşını Almanlar Neden Kaybetti?

İkinci Dünya Savaşı'nın Dönüm Noktası: Stalingrad Analizi Bu yazıda, bu meşhur savaşı önüyle, arkasıyla inceleyeceğiz. Hitler burayı kontrol etmeyi neden bu kadar istiyordu? Stalingrad'ın ekonomik ve siyasi önemi neydi? Almanlar neden başarısız oldu? Tüm bunları irdeleyeceğiz. 1941'de Hitler'in başlattığı Barbarossa operasyonu, 1942'nin sonlarına gelindiğinde büyük oranda başarıya ulaşmış olsa da Sovyetler Birliği'ni pes ettirememişti. Sovyetler hala büyük bir dirençle savaşıyor, tüm ekonomik ve demografik güçlerini seferber ediyordu. Hala en önemli petrol bölgeleri Sovyetler Birliği'nin elindeydi. Kafkas ve Bakü petrolleri. Stalingrad şehri, Kafkasya'nın kuzeyinde, Volga nehrinin yanında kurulmuş bir endüstri şehriydi, buradaki fabrikalar sürekli üretim yaparak adeta Kızıl Ordu'ya kan pompalıyordu. Bu şehir Moskova'dan sonra savaştaki en önemli geçiş güzergahları kavşağıydı. Stalingrad, petrol bölgelerinin kuzeyinde olduğundan, buranın ko...
Devamı